Wynagrodzenia pisarzy z wypożyczeń
Warszawa, 10.12.2020
Anna Nasiłowska
Prezes Stowarzyszenia Pisarzy Polskich
Do
Wicepremiera
Ministra Kultury i Sportu
prof. dra hab. Piotra Glińskiego
Szanowny Panie Wicepremierze!
Zwracam się ze sprawą, którą poruszałam już podczas posiedzeń Komitetu Antykryzysowego on-line: wypłat z tytułu wypożyczeń bibliotecznych.
Od lat pula pieniędzy, przeznaczonych na realizację programu, pozostaje na nie zmienionym poziomie. Tymczasem do Stowarzyszenia Copyright Polska, któremu powierzono obsługę programu, zgłasza się coraz więcej podmiotów uprawnionych (autorzy, tłumacze, wydawcy, spadkobiercy, ilustratorzy). Powoduje to, że wysokość wypłat dla autorów systematycznie spada. W większości wypadków sumy okazują się symboliczne i nie odgrywają istotnej roli w budżetach pisarzy; obserwujemy ich systematyczne zmniejszanie się z roku na rok o mniej więcej 1/3. Powoduje to ogromne rozgoryczenie, gdyż nawet opublikowanie nowych książek nie sprawia, że wypłaty dla poszczególnych autorów się zwiększą. Jest wręcz przeciwnie.
Rok 2020 jest w ogóle wyjątkowy, bardzo trudny dla pisarzy utrzymujących się z pisania. Tak, jak np. w teatrach nie ma spektakli tak w bibliotekach nie ma spotkań autorskich. Dodatkowo z powodu epidemii i obowiązujących obostrzeń sanitarnych czytelnicy mają utrudniony dostęp do zbiorów bibliotek, a liczba wypożyczeń ma wpływ na wysokość wypłaty. Dotyka to nierówno twórców różnego typu książek, gdyż w programie nie są uwzględniane biblioteki szkolne, a to z nich najczęściej wypożyczana jest literatura dla dzieci i młodzieży. Honoraria autorów tych książek z tytułu wypożyczeń są niższe od innych. A to literatura dla najmłodszych wychowuje przyszłych czytelników literatury dla dorosłych. W pandemii przestały jednak działać także biblioteki szkolne, a książki edukacyjne są masowo skanowane.
Upominamy się o:
- zwiększenie sumy przeznaczonej na realizację programu w 2021 roku;
- przemyślenie jeszcze raz zasad naliczania wysokości wypłat, tak aby system mógł spełniać zadania pomocy autorom;
- systematyczne zwiększenie bazy bibliotek, biorących udział w programie;
- włączenie do programu bibliotek szkolnych;
- utrzymanie zasady ograniczenia wypłat najwyższych, gdyż trafiają one do autorów książek o bardzo wysokich nakładach, mających i tak spore dochody.
W przekonaniu środowiska literackiego system wypłat z tytułu wypożyczeń mógłby stać się czynnikiem łagodzącym różne niedomagania rynku książki.
Członkowie Stowarzyszenia Pisarzy Polskich często zwracają się do Stowarzyszenia z prośbami o pomoc prawną. Znamy bardzo wiele wypadków podsuwania autorom niekorzystnych umów, nieuczciwości ze strony wydawców a nawet oszustw, wiemy też, jak trudno jest wyegzekwować należne honoraria, jeśli po stronie wydawcy brak dobrej woli. Docierają do nas także prośby o pomoc socjalną; jedynie w bardzo nieznacznym stopniu możemy pomóc naszym członkom w wypadku problemów ze sfinansowaniem leczenia. Oddział Warszawski od lat z własnych środków funduje najstarszym członkom, mającym niskie emerytury, paczki świąteczne. Przyjmowane są ze wzruszeniem.
Prosimy, aby w polityce Ministerstwa uwzględniać potrzeby najsłabszych, w najtrudniejszej sytuacji. W środowisku literackim przekonaliśmy się, że dochody z pracy pisarskiej nie pozostają w proporcjonalnej relacji do artystycznej wartości dzieł; najlepszą sytuację mają twórcy pop-kultury.
Z poważaniem
Prezes Zarządu Głównego
Anna Nasiłowska
do wiadomości: Copyright Polska
Tags: biblioteki, Copyright Polska, dochody pisarzy, PLR, wypożyczenia ksiązek