Sytuacja freelancerów w pandemii
Forum Organizacji Kreatywnych III o sytuacji freelancerów
26.01.2021 w trybie online odbyło się spotkanie Forum Organizacji Kreatywnych, zorganizowane przez ZPAP, z udziałem różnych środowisk, muzycznych, teatralnych, plastycznych i literackich. W sytuacji pandemii wielu artystów pozbawionych jest ubezpieczeń społecznych. Wciąż czekamy na ustawę, która została złożona, ale nie trafiła do terminarza prac legislacyjnych. Wprowadzone w ten sposób ubezpieczenia finansowane byłyby z opodatkowania czystych nośników, obowiązującego w całej UE (poza Polską). Argument o dużej podwyżce cen z tego tytułu uważamy za nietrafny, w Niemczech urządzenia są tańsze, mimo obowiązywania opłat.
Ze strony SPP Prezes Anna Nasiłowska mówiła o sytuacji osób, pobierających emerytury twórcze ze starego systemu, który przestał obowiązywać w momencie wprowadzenia reformy emerytalnej. Osoby te mają bardzo niskie świadczenia, poniżej emerytury minimalnej, nie waloryzowane.
Ministerstwo, po doświadczeniach 2020, prawdopodobnie nie będzie liczyło na organizację pomocy w oparciu o otwarte nabory, zgłaszane programy były przypadkowe, a ocena ogromnej liczby napływających wniosków przekroczyła możliwości eksperckie.
Zespoły ekspertów, powołane we współpracy ze środowiskiem, działają na przykład przy Instytucie Teatralnym, zajmują się one sytuacją w pandemii, uruchomiono także pomoc psychologiczną (i prawną).
Podkreślano pilną potrzebę wprowadzenia stawek minimalnych: freelancerzy wynagradzani z umów o dzieło (które muszą sobie wywalczyć) nie osiągają zarobków umożliwiających przetrwanie. Jednocześnie zwracano uwagę, że próby wspólnego wystąpienia o godziwe stawki były kwestionowane przez UOKiK jako „zmowa cenowa” (spotkało się z tym Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich). Handlowe prawo ochrony konkurencji używane jest jako instrument przeciwko żądaniom.
Środowiska teatralne postulują wprowadzenie w momencie odblokowania działalności kulturalnej Bonu dla Kultury (na wzór bonu turystycznego).
W sprawie współpracy z samorządami podkreślano, że sytuacja jest zróżnicowana. Istnieje opinia, że lepiej byłoby stworzyć katalog dobrych praktyk dla samorządów, niż liczyć na odgórne regulacje. Podkreślano też, że na Zachodzie istnieje praktyka audytu zadań realizowanych środków publicznych: po zakończeniu zadania w ten sposób finansowanego, przeprowadza się analizę efektów. U nas tego brak, bywa, że środki wydatkowane są jednostronnie i trafiają do pewnej grupy. Istnieje też zasada, że w wypadku używania środków publicznych wynagrodzenie nie może być utajnione.
Postulowano przeprowadzenie ankiety w stowarzyszeniach na temat sytuacji członków.
Tags: Emerytury dla twórców, freelancerzy w pandemii, kultura w pandemii, opodatkowanie czystych nośników, stawki minimalne